کاغذ یکی از نیازهای اولیه بشر برای ثبت وقایع بوده که در ابتدا با نوع پاپیروس به وجود آمد و بعدها نوع دیگر کاغذهایی که امروزه هم کاربرد دارند، در حدود ۲۰۰۰ هزار سال قبل در سرزمین چین اختراع شد. امروزه هم انواع مختلفی از کاغذ وجود دارد که هر کدام کاربرد و خاصیت ویژه ای دارند. یکی برای زیراکس و کپی مناسب است، یکی برای چاپ، یکی برای روزنامه و مطبوعات، یکی برای کتاب های آنتیک و قدیمی، یکی دیگر برای چاپ پوستر کاغذ مناسبی است و خلاصه انواع کاغذ و جوهرهای چاپ لیبل کشف شد که هر کدام ابعاد و سایز متفاوتی دارند. به طور کلی در ایران و جهان ابعاد کاغذ متفاوت است و اندازه های کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم میشود. در این نوشتار به بررسی انواع کاغذ از نظر جنس و گرماژ و کاربردهای آن ها پرداخته شده است.
قبل از اینکه انواع کاغذ را بررسی کنیم بهتر است یک تعریف از این مفهوم داشته باشیم. همه ما هنگام خواندن و نوشتن با کاغذ سروکار داشته ایم. بنابراین از لحاظ ماهیتی میدانیم کاغذ چیست اما بد نیست بدانیم کاغذها از خمیر چوب درختان تیز برگ در یک فرآیند چند مرحله ای ساخته میشوند و بر حسب کیفیتشان، شدت گرماژ و عواملی از این دست به انواع مختلف تقسیم میشود. دانش ساخت کاغذ امروزی هم توسط مسلمانان در ۷۰۰ م کشف شد. با رشد چاپ در صنعت، کاغذها هم بر حسب نیاز و کاربردشان به گونه های مختلفی تقسیم شدند که هر کدام ویژگی ها و خصوصیات خاص خودشان را دارند.
گرماژ همان نسبتی است که وزن کاغذ بر اساس گرم دارد و در اندازه یک متر مربع از روی کاغذ را پوشش میدهد. مثلا اگر بگوییم گرماژ یک کاغذ ۶۰ گرم است به معنای این است که وزن یک متر از کاغذ، ۶۰ گرم است. کاغذهایی که برای نوشتن هستند، وزن های مختلفی دارند که از ۷۰ گرم تا ۳۰۰ گرم متغیر است و هر کدام از این اوزان، یک کاربرد دارد. وزن ۷۰ گرم، مناسب چاپ کتاب های مختلف است و یا در پرینتر، ساخت سند و یا دفتر کاربرد دارد. کاغذ ۸۰ گرمی بیشترین استفاده را در چاپ کتاب دارد. کاغذ ۹۰ گرمی برای کتاب های رنگی یا سندهایی مناسب است که باید باکیفیت باشند. همچنین در بروشورها هم استفاده میشود. کاغذهای ۱۰۰ گرمی در بروشورهایی استفاده میشود که چند لایه هستند و کیفیت قابل توجهی دارند.
کاغذ گلاسه ۱۱۵ گرمی برای بروشورهایی با ضخامت کم مناسب هستند و کاغذهایی با همین جنس اما وزن ۱۳۵ گرمی مناسب دفترچه های معرفی به همراه طراحی های کم نظیر هستند. نوع ۱۵۰ گرمی این کاغذها هم برای پوستر، پاکت هایی که جنبه تبلیغاتی دارند، بروشورهای معرفی و مواردی از این دست کاربرد دارند و در نهایت مقوای گلاسه است که حجم ۲۰۰، ۲۵۰ و ۳۰۰ گرمی آن برای کاربردهایی مثل جلد کردن کتاب، باکس بندی و دفترچه های معرفی دولتی دارد. اما این مدل ها بر اساس نوع گرماژ بود. کاغذها بر اساس جنس و کاربرد هم دسته بندی میشوند. مثلا ممکن است شما با کاغذ اشتنباخ یا کاغذ کالک آشنا نباشید؛ یا درباره جنس مناسب برای چاپ پوستر اطلاعات کافی نداشته باشید. در این صورت، باید با انواع کاغذ از جنبه جنس آن آشنا شوید.
تفاوت در گرماژ کاغذها باعث تفاوت در وزن هم میشود پس طبیعی است که کاربرد کاغذها باهم متفاوت باشد. برخی از آن ها در تقویم، سالنامه کاربرد داشته باشند، برخی برای دفترهای مشق مدارس مناسب باشند و برخی دیگر برای روزنامه و مطبوعات. ترکیب و جنس کاغذ است که کاربرد آن را معلوم میکند. از همین جهت میتوان کاغذها را بر اساس کاربردشان به انواع زیر تقسیم کرد:
شاید فکر کنید این کاغذ همان مقوا است اما نه! فرق میکند. از لحاظ ساختار مانند مقوا است اما خود آن نیست. در واقع یک لایه مقوایی روی کاغذ است که این نوع کاغذ را مقاوم میکند و برای جلد کردن کتاب ها یا اظهارنامه ها و یا کارت های پستال مناسب است. دلیل استفاده از این نوع کاغذ هم قدرت بالا در برابر خراش، پارگی و مواردی از این دست است.
خوبی این مدل کاغذها این است که قیمت مناسبی دارد و از طرفی امکان نفوذ جوهر در آن بالاست از این جهت باعث تسهیل در امر چاپ میشود. باتوجه به نیاز هر روز روزنامه ها به چاپ، این مدل کاغذ به صرفه است و کاربرد اصلی کاغذ مذکور هم هست. از طرفی، بو و رطوبت را هم منتقل نمیکند. بنابراین یک انتخاب مناسب برای فعالان عرصه روزنامه است.
از ویژگی های این کاغذ این است که چاپ محتوا بر روی دو طرف آن امکان پذیر است و اصلا مرکب به طرف دیگر آن وارد نمیشود. کاربردهای این کاغذ برای سربرگ های اداری یا کتاب های موضوعی مختلف و یا تراکت های تبلیغاتی است و با توجه به استحکام بالا در برابر پارگی، تنوع رنگی و همچنین قیمت مناسب یک انتخاب خوب برای نگارش است.
اگر پاکت ها، کارت های ویزیت یا سربرگ های برخی ادارات را دیده باشید از کاغذی با این جنس استفاده میکنند که هم محکم است و هم حالت جالب و جذابی دارد که باعث جلب توجه نظر مخاطبانشان میشود.
از خصوصیت این کاغذ، صاف بودن آن است. یعنی یکدست و هموار است که در بافت های خود،جوهر را به میزان یکسان میگیرد و گرماژ متفاوتی دارد. کاغذهایی با گرماژ بالا، ضخامت بیشتری هم دارند و ضخامت بیشتر کاغذ هم باعث چاپ بهتر محتوا میشود. کاربردهای دیگری مثل چاپ کیف ساک دستی، تقویم های پهن و ضخیم، دفترچه معرفی های مختلف و... هم دارد.
خوبی کاغذهای این مدلی، حجم و ضخامت استاندارد است که باعث جلوگیری از کج شدن یا انعطاف بیش از حد کاغذ به هنگام چاپ میشود. کارتریج اصولا در چاپگرهایی مورد استفاده قرار میگیرد که افشانه جوهری دارند یا با لیزر کار میکنند. کیفیت بالای چاپ و سطح بالای نور و روشنایی هم از مزایای این کاغذ است.
به کاغذ کرافت هم شناخته میشود و انواع مختلفی دارد. این نوع کاغذها مقاومت جالبی دارند در حدی که برای کیف های دستی یا جعبه های لمینتی مورد استفاده قرار میگیرند. همین ویژگی است که این کاغذ را با انواع دیگر این محصول متمایز کرده است.
باتوجه به اینکه در این نوع کاغذ از فشار مکانیکی برای تولیدش استفاده میشود، به این نام مشهور شده است. جمع آوری الیاف از درختان و تبدیل به خمیر شدن از مراحل اولیه این کاغذ است و بعد از آن با فشار مکانیکی الیاف متراکم، یک ورق کاغذ ایجاد میکنند که از استحکام خوبی برخوردار است. کاغذ جعبه ها، کارتن های محصولات مختلف نمونه هایی از همین نوع کاغذ است.
به کاغذ خودکپی هم معروف است. تقریبا همه ما با آن آشنا هستیم که در دستگاه های کپی استفاده میشود. این کاغذ وزن و اندازه مناسبی دارد و در هنگام چاپ نه خم میشود نه کش می آید. همانطور که میدانید این کاغذ یکی از کاربردی ترین انواع کاغذی است که همه ما در طول فعالیت های اداری، خانگی یا اطلاعاتی خودمان استفاده میکنیم. قیمت مناسب و چاپ باکیفیت، عدم سستی در برابر عوارض کاغذها مثل پارگی سریع و... از مزایای این نوع کاغذ است.
همانطور که از نامش پیداست، از ماده های پلاستیکی به وجود آمده است. مواد تشکیل دهنده آن فیبرهای سلولزی و پلیمرهای پلاستیکی هستند. کارتن ها، بسته بندی های محافظ در برابر مایعات، کاغذهای چاپی تراکتی، لیبل ها نمونه هایی از این نوع کاغذ هستند که جنبه تبلیغی آن را هم پوشش میدهند. از خصوصیات این نوع کاغذ جلوگیری از قطع بی رویه درختان برای چاپ کاغذ است که این مزیت منحصر به فردی است.
نظر شما درباره چه نوع کاغذهایی داریم؟ (معرفی انواع کاغذها و کاربردشان) چیست؟